ΘΩΜΑΣ ΓΚΟΡΠΑΣ
Ο αντισυμβατικός Μεσολογγίτης ποιητής
Του Γιάννη Μπαρδάκη*
«Φτωχιά Ελλάδα, όπως γριά λουλουδού της Πλάκας.
Λουλουδού, μπαλονού, νταραβεριτζού, καλτεριμιτζού»
Ή
« Στη θέση της καρδιάς είχε μια τρύπα
και για πιστεύω του το είπα ξείπα».
Ήταν σαν χθες, 1η Απρίλη του 2003, που ταξίδεψε για το Κάτω Κόσμο ο Θωμάς Γκόρπας. Ο ποιητής του κινήματος της αμφισβήτησης της 10ετίας του ΄50,
που ο αναρχισμός του
ονομάστηκε από τον βιωματικό συγγραφέα
Μάριο Χάκκα «Γκορπισμός».
Στον Απάνω Κόσμο, στο Μεσολόγγι των ποιητών ήρθε το 1935 από το Σπύρο και τη Μαρία Γκόρπα, απόγονος μιας από τις πρώτες μεσολογγίτικες οικογένειες, ιδρυτές της πόλης πριν 4 αιώνες.
Το Μεσολόγγι που ύμνησε με τη λαογραφική μονογραφία του "Πανηγύρι τ’ Αη Συμιού" και απογείωσε στη ποιητική του συλλογή «Πανόραμα» στο ποίημά του «Μεσολόγγι».
« Πατρίδα μου
καπρίτσο και νταλκά ηλιοβασίλεμα στα βυσσινιά
δάκρυ’ αργοκύλητα και ψεύτικα φιλιά και του ντουνιά
πορτρέτα στα πακέτα των τσιγάρων μου και μες στα πρώτα
αγαπημένα μου τραγούδια να μικραίνεις μες στα χνότα
να μου μικραίνεις αχ να σκίζομαι να μη σε πιάνω
μέσα στα ξένα στ’ αθηναίϊκα χνότα και απάνω
που σ’ έβρισκα δια μέσου νέας αγάπης πάλι να σε χάνω.
================
Πατρίδα μου
πρώτη μεγάλη αγάπη μου και πρώτη γλύκα της ζωής
χρυσάφι στα σκοτάδια μάτια μου και λάδι της ψυχής
σκαμμένος τώρα από ποταπότητες εχθρούς και φίλους
ξαναθυμάμαι αετούς στεφάνια σάλτσινα και μύλους
χασίσια που με ξεγελάν και λέω πως σε φτάνω
μες στα τραγούδια μου όπου όλο σε βρίσκω και σε χάνω
πόλη μου που με πας από τον Κάτω Κόσμο στον Απάνω».
Η Ακακία Κορδόση το 2001 για το περιοδικό των Αιτωλοακαρνάνων Λογοτεχνών «Παρουσία», μπροστά σε μια φωτογραφία του στην είσοδο της Τουρλίδας, γλαφυρότατα βλέποντας τη φωτογραφία, ανακάλεσε μνήμες ζωής στην αγαπημένη τους πόλη.
Ο ασφυκτικά περιορισμένος χώρος της φιλόξενης αυτής σελίδας, δεν επιτρέπει να περιληφθεί ολόκληρο το άρθρο της, από το οποίο ανθολογώ ένα μικρό απόσπασμα:
« ….. Ο ποιητής Θωμάς Γκόρπας απ’ το Μεσολόγγι ή, ο ποιητής Θωμάς Γκόρπας και το Μεσολόγγι που σημαίνει ίσως το ίδιο πράγμα. Το όνομα Θωμάς Γκόρπας ηχεί πάντα γλυκά στην καρδιά και στη μνήμη μου. Με παραπέμπει στα ονόματα της Εξόδου, με παραπέμπει στους « ελευθέρους αλιείς» των παιδικών μου χρόνων, με παραπέμπει σε πρόσωπα που αγαπούσε η μητέρα μου- και γι’ αυτό ιερά για μένα- με παραπέμπει στο Μεσολόγγι της 10ετίας του 50-60. Σ’ ένα Μεσολόγγι που ανήκει αποκλειστικά στη μνήμη μας, σ’ ένα Μεσολόγγι ,που, χωρίς να το συνειδητοποιούμε – και τι να συνειδητοποιήσει ένα παιδί?-, το χάναμε, όπου τα σάλτσινα ετοιμάζονταν να εξαφανιστούν, η λιμνοθάλασσα να γίνει στεριά, οι ψαράδες να μεταναστεύσουν κι όπου ο πολιτισμός έδινε τις τελευταίες αναλαμπές του- μεταξύ αληθινού και κακέκτυπου- με το θεατρικό « Τραγούδι στη λιμνοθάλασσα» και την κινηματογραφική « Λίμνη των πόθων……..».
Το 1954 πηγαίνει στην Αθήνα, εισάγεται στη Πάντειο πρώτος, αλλά δεν παίρνει ποτέ το πτυχίο του και ασχολείται με διάφορα ετερόκλητα επαγγέλματα, όπως εργάτης, λογιστής, παλαιοβιβλιοπώλης, επιμελητής εκδόσεων και δημοσιογράφος. Το παλαιοβιβλιοπωλείο που άνοιξε το 1960 στην οδό Ηφαίστου, αρχικά με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Σταύρο Τορνέ και αργότερα το 1966 μαζί με τον αδελφό του Βησσαρίωνα Γκόρπα, έγινε «στέκι» διανοουμένων.
Στη 10ετία αυτή ήταν ένας από την ομάδα των ποιητών και των ζωγράφων «μπητ» που δημιούργησαν το «Πατάρι του Λουμίδη» και το καφενείο «Βυζάντιον». Ενώ για μια πενταετία έζησε και στο Παρίσι ( (1975-80).
Νεοσύλλεκτος
Τη τρέλα του για τη ποίηση τη καταθέτει σε μια συνέντευξή του:
« …..Υπάρχουν πολλές τρέλες. Η τρέλα της Ποιήσεως μοιάζει με πρωτοβρόχι με ανατολή ηλίου με κελάρυσμα με μακρινές φωνές με σύννεφα που ταξιδεύουν και χάνονται. Η τρέλα της Ποιήσεως. Η μοίρα της Ποιήσεως. Το φώς της Ποιήσεως πότε γλυκό πότε εκτυφλωτικό και κάποτε πρωτοφανές και απερίγραπτο. Δύσκολες μέρες αλλά κυλάνε. Δύσκολες νύχτες αλλά σβήνουν μέσα στο ξημέρωμα….»
Το 1978 εκπροσώπησε τη σύγχρονη ελληνική ποίηση στο Α΄ Διεθνές Φεστιβάλ ποιητών, που έγινε στη περίφημη ιταλική παραλία Όστια της Ρώμης, ενώ την ίδια χρονιά ο Γιάννης Μαρκόπουλος μελοποίησε το ποίημά του « Παιδικά χρόνια».
Λάτρης του κινηματογράφου, ήταν από τους πρώτους δημιουργούς της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών της Ελλάδας (1961), και διετέλεσε καθηγητής ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη θεατρική σχολή του ΣΕΗ.
Έγραψε το σενάριο για μια ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο « Αγάπη που δεν σβήνει ο χρόνος» ( Α΄ προβολή 24-10-1966) του Γιώργου Ζερβουλάκου με την Ελένη Προκοπίου και τον Χρήστο Νέγκα, η ιστορία της τρυφερής αγάπης δύο νέων που μένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου. Γίνεται λαθεμένη αναφορά σε πολλές ενημερωτικές και βιογραφικές σελίδες ότι έγραψε και το σενάριο στη ταινία «Τι κι αν γεννήθηκα φτωχός» (Α΄ προβολή 8-1-1968) του Γιώργου Πετρίδη με τη Χαριτίνη Καρόλου και τον Ορέστη Μακρή και το Θανάση Μυλωνά. Το σενάριο όμως σ’ αυτή τη ταινία το έγραψε ο Νέστορας Μάτσας και ο Θωμάς Γκόρπας έγραψε τους στίχους των τραγουδιών που ερμηνεύουν ο Πάνος Τζανετής και ο Ορέστης Μακρής, σε μουσική Γιάννη Καστρινού, που δυστυχώς δεν πέρασαν στο βινύλιο.
Επίσης έγραψε το σενάριο και στα ντοκιμαντέρ «Βλάχικος Γάμος» (1965) και " Ένα Σαββάτο βράδυ, μια Κυριακή πρωί" (1988).
Σκόρπιοι στίχοι από τη « Μαίριλυν»:
« ….Το σώμα σου είχε τη παγκόσμια θέα….
Το σώμα σου το φόρεσαν κονκάρδα…..
Γλυκιά μου Μαίριλυν κι ακόμα πιο γλυκιά
όταν οι τίμιοι θολώνουν και σε λεν π….άνα
γλυκιά μου Μαίριλυν μας άφησες ένα στόμα
να σεργιανάει στο κόσμο τις πληγές».
Λάτρης της μουσικής και κυρίως του ρεμπέτικου, περνάει νύχτες σε κουτούκια, ανάμεσα σε κρασιά να ρέουν και τραγούδια κυρίως του αγαπημένου του Βασίλη Τσιτσάνη
Στίχοι από τη « Μαγική εικόνα».
« Αύγουστος Κυριακή η Ελλάδα πλάϊ στη θάλασσα:
Ήλιος δροσιά πεύκα φαϊ κρασί κι αγάπη.
Στο πικάπ
έπαιζε ασταμάτητα
του Τσιτσάνη η « Συνεφιασμένη Κυριακή».
Και κανείς δεν είπε ν’ αλλάξει ο δίσκος».
Ήταν παντρεμένος με την Αρτέμιδα Θεοδωρίδου, με την οποία απέκτησε δύο γιούς το Σπύρο και το Νέστορα. Από το 1990 ζούσε σε αυτοαπομόνωση ως «εραστής» της Αίγινας.
Ο θάνατός του σε ηλικία μόλις 68 χρόνων επήλθε από καρκίνο και ετάφη στο Νεκροταφείο Ζωγράφου.
Κλείνω την αναφορά με το ολιγόστιχο ερωτικό και τρυφερό ποίημά του από τη ποιητική του συλλογή, που μεταφράστηκε και στα Γερμανικά, «Παλιές ειδήσεις» (1966) και το τίτλο « Αγάπη»:
« Αγάπη μου
η λύπη μου έγινε σύγνεφο και πρέπει
ν’ απιθωθεί στα μάτια σου να βρέξει.
Δεν έχω άλλον ουρανό πλην απ’ τα μάτια σου…».
*Ο Γιάννης Μπαρδάκης είναι δικηγόρος-συλλέκτης ελληνικών κινηματογραφικών ταινιών
