Του Βασίλη Πάικου *
Ολυμπιακοί
αγώνες 2004. Η ολυμπιακή φλόγα περνά από το Μεσολόγγι. Και, κατά
παρέκκλιση του επίσημου προγράμματος, κάνει στάση στο σπίτι του Κωστή Παλαμά. Ξαφνικά δεκάδες γυναίκες
από τα διπλανά και από τα απέναντι σπίτια βγαίνουν στο δρόμο. Με ρόμπες, με
παντόφλες και με ποδιές οι περισσότερες. Ξεκινά λοιπόν κάποια να τραγουδά τον
ολυμπιακό ύμνο. Και ακολουθούν οι άλλες. Όλες. Τραγουδούν όλες μαζί το ύμνο.
Ολόκληρο τον ύμνο. Και τους 15 στίχους του.
Που τον ήξεραν; Πως τον έμαθαν; Από πού τον θυμούνται; Απλές γυναίκες, μέτριας ή και στοιχειώδους μόρφωσης. Όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν μάρτυρες στη σκηνή ξαφνιάζονται. Και ανατριχιάζουν. Και δακρύζουν. Και το θυμούνται. Θα το θυμούνται πάντα…
Μεσολόγγι- δεκαετία του 1950. Καλοκαίρι. Νεαροί ψαράδες έχουν σχόλη και «κάνουν χώρα». Με την σχεδόν καθιερωμένη «καλή» φορεσιά τους. Μαύρο ντρίλινο παντελόνι με άψογη τσάκιση, καλογυαλισμένα μαύρα μυτερά παπούτσια, λευκό φρεσκοσιδερωμένο πουκάμισο με σηκωμένο το γιακά (αλά Byron, όπως το λέγαν), μάλλινο άσπρο ζωνάρι. Κάνουν βόλτες δυο-δυο, τρεις-τρεις στην Πλατεία. Αν περνούσες δίπλα τους μπορεί να τους άκουγες να απαγγέλουν στίχους. Του Παλαμά, του Μαλακάση, και όχι μόνο. Κάποιοι απ’ αυτούς εκφράζουν το παράπονό τους γιατί, ανάμεσα στα πολλά καφενεία της πόλης, να μην υπάρχει και τόπος συνάντησης και ανάλυσης λογοτεχνικών κειμένων. Φιλολογικό καφενείο…
Που τον ήξεραν; Πως τον έμαθαν; Από πού τον θυμούνται; Απλές γυναίκες, μέτριας ή και στοιχειώδους μόρφωσης. Όσοι είχαν την τύχη να βρεθούν μάρτυρες στη σκηνή ξαφνιάζονται. Και ανατριχιάζουν. Και δακρύζουν. Και το θυμούνται. Θα το θυμούνται πάντα…
Μεσολόγγι- δεκαετία του 1950. Καλοκαίρι. Νεαροί ψαράδες έχουν σχόλη και «κάνουν χώρα». Με την σχεδόν καθιερωμένη «καλή» φορεσιά τους. Μαύρο ντρίλινο παντελόνι με άψογη τσάκιση, καλογυαλισμένα μαύρα μυτερά παπούτσια, λευκό φρεσκοσιδερωμένο πουκάμισο με σηκωμένο το γιακά (αλά Byron, όπως το λέγαν), μάλλινο άσπρο ζωνάρι. Κάνουν βόλτες δυο-δυο, τρεις-τρεις στην Πλατεία. Αν περνούσες δίπλα τους μπορεί να τους άκουγες να απαγγέλουν στίχους. Του Παλαμά, του Μαλακάση, και όχι μόνο. Κάποιοι απ’ αυτούς εκφράζουν το παράπονό τους γιατί, ανάμεσα στα πολλά καφενεία της πόλης, να μην υπάρχει και τόπος συνάντησης και ανάλυσης λογοτεχνικών κειμένων. Φιλολογικό καφενείο…
Μεσολόγγι-1943. Μέσα στην
κατοχή. Ογδοήτες μαθητές και ογδοήτισες μαθήτριες της Παλαμαϊκής Σχολής, ανεβάζουν
την «Τρισεύγενη» του Κωστή Παλαμά. Το μοναδικό θεατρικό του ποιητή. Όχι κάποιο
από τα καθιερωμένα μαθητικά και επισήμως επιτρεπόμενα θεατρικά έργα. Αλλά την
«Τρισεύγενη». Το πρώτο ακραία φεμινιστικό, ιδιαιτέρως τολμηρό θεατρικό έργο της
ελληνικής γραμματείας. Το οποίο, κατά διηγήσεις του ίδιου του ποιητή, βασίζεται
σε ιστορία που, στα παιδικά του χρόνια, άκουγε από τις θείες του, ως
διαδραματισθείσα στην πόλη, στην περιοχή της «αμπολιάς»…
Μεσολόγγι-1890. Ιδρύεται
στην πόλη ο Παναιτωλικός Γυμναστικός Σύλλογος Μεσολογγίου, ο πρώτος για
ολόκληρη τη Δυτική Ελλάδα. Ο οποίος πλην της πολύ πλούσιας αθλητικής του
δραστηριότητας περιλαμβάνει σχολείο μουσικής, τμήμα μουσικού θεάτρου και
μαντολινάτα…
Μεσολόγγι-1895.
Ο Παναιτωλικός Γυμναστικός Σύλλογος Μεσολογγίου ιδρύει σχολή ποδηλάτου.
Μπορεί και νάταν η πρώτη στην Ελλάδα…
Μεσολόγγι-1900.
Ιδρύεται στην πόλη η πρώτη φιλαρμονική. Ενώ ήδη από το 1850 υπήρχε
οργανωμένη μπάντα. Η σχετική παράδοση συνεχίστηκε αδιαλείπτως. Για να φτάσει σήμερα η πόλη να διαθέτει τρεις
μεγάλες, πολύ υψηλών απαιτήσεων φιλαρμονικές…
Μεσολόγγι-1924.Εγκαθίσταται
στην πόλη Ανωτέρα Ιερατική Σχολή, κατά τα πρότυπα της Ριζαρείου Ακαδημίας…
Μεσολόγγι-δεκαετία
του 1930. Λειτουργεί στην πόλη η γαλλική σχολή Μονσάν. Με πολλές
δεκάδες ενήλικες μαθητές και μαθήτριες, και με πολυπληθές παιδικό τμήμα. Που,
κατά τα ήθη της εποχής, οι μικροί
φορούσαν ειδικές στολές μαθητείας…
Μεσολόγγι-δεκαετία
του 1930. Λειτουργεί στην πόλη σχολή οδήγησης αυτοκινήτου. Με αθρόα
προσέλευση μαθητευομένων…
Μεσολόγγι-δεκαετία
του 1930. Συγκροτείται στην πόλη γυναικεία ομάδα τένις. Με πλήρη
εξοπλισμό. Και με σοβαρή αγωνιστική δράση…
Μεσολόγγι-1941. Οι
δυνάμεις κατοχής μπαίνουν στην πόλη. Και «ανακαλύπτουν» στα μεσολογγίτικα
σπίτια κάπου 50 πιάνα…
Μεσολόγγι-1943.
Μέσα στην κατοχή. Οργανώνεται χορωδία «λόγιας» μουσικής. Με πολλές
εμφανίσεις, με μαζικής προσέλευσης εκδηλώσεις…
Μεσολόγγι-Δεκαετία
του 1930. Οι σπουδαστές της Επαγγελματικής Σχολής, του λεγόμενου
Πολυτεχνείου, συγκροτούν φιλαρμονική, δίνοντας συναυλίες στις γιορτές και τις
σχόλες στην κεντρική πλατεία…
Μεσολόγγι-Δεκαετία
του 1950. Ιδρύεται στην πόλη η Περιηγητική Λέσχη. Με πολύ πλούσια
δραστηριότητα. Με εξορμήσεις προπάντων πνευματικής και αισθητικής αναζήτησης.
Σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους ανά την Ελλάδα, στο φεστιβάλ αρχαίου
δράματος της Επιδαύρου…
Μεσολόγγι-
Δεκαετία του 1950. Με πρωτοβουλία και ευθύνη της Περιηγητικής Λέσχης,
οργανώνεται στην πόλη το «Φεστιβάλ της λιμνοθάλασσας». Για δύο συνεχόμενα έτη,
το 1956 και το 1957, κλιμάκιο πρωταγωνιστών τους Εθνικού (τότε Βασιλικού)
Θεάτρου ανεβάζει θεατρικά έργα γραμμένα ειδικά για την πόλη από τον Νίκο
Τσεκούρα και από τον Νότη Περγιάλη. Σε σκηνοθεσία του Πέλου Κατσέλη και με
φυσικό «σκηνικό» τη λιμνοθάλασσα (περίπου στη θέση του σημερινού ξενοδοχείου
Θεοξένια). Ο διαπρεπής σκηνοθέτης έχει πει, πολλά χρόνια μετά, σε τηλεοπτικό
του πορτραίτο, πως ήταν αυτή η συγκλονιστικότερη θεατρική του «στιγμή»…
Μεσολόγγι-Δεκαετία
του 1950. Ο αρχιμουσικός Μανώλης
Καλομοίρης έρχεται στην πόλη για να εποπτεύσει τις κατατακτήριες εξετάσεις
των σπουδαστών του τοπικού τμήματος του Εθνικού Ωδείου…
Μεσολόγγι-1960.
Εγκαθίσταται στην πόλη ο τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός. Ο μόλις δεύτερος
περιφερειακός ραδιοφωνικός σταθμός της Χώρας…
Μεσολόγγι-1859.
Κυκλοφορεί στην πόλη η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά». Επανακυκλοφορεί στην
πραγματικότητα. Ως νοητή συνέχεια των ιστορικών «Χρονικών» του Μάγερ των
πολιορκιών. Από τότε και ως τα 1977 κυκλοφορούν αδιαλείπτως 37
(καταγεγραμμένες) εφημερίδες, ημερήσιες, εβδομαδιαίες, μηνιαίες. Από το 1977 κι
ως σήμερα η σχετική λίστα έχει εμπλουτιστεί και με νέες εκδόσεις. Ο
μεσολογγίτικος τύπος ήταν πάντοτε πληθωρικά παρών…
-Κάποια, λίγα από τα πολλά, τα πολύ περισσότερα σχετικά
«ντοκουμέντα». Από τα δείγματα γραφής της ρωμαλέας αστικής παράδοσης της πόλης.
Της διόλου συντηρητικής πάντως, της προοδευτικής αστικής παράδοσης. Και της
πνευματικής της κληρονομιάς. Του μεσολογγίτικου πολιτισμικού «δεδομένου», του
σταθερού, του αναπαλλοτρίωτου, του αενάως κληρονομούμενου. Του δεδομένου που
φτάνει, με τη μορφή της κυτταρικής μνήμης στις μέρες μας, στις απλές, τις
λαϊκές «γειτόνισσες» του Παλαμά. Αυτές που ξέρουν, που θυμούνται, που
τραγουδούν και αισθάνονται τον ολυμπιακό ύμνο. Τον δικό του ύμνο. Τον δικό τους
ύμνο…
* O Βασίλης Πάικος είναι δημοσιογράφος
