Της Ελένης Πλακίδα *
Αγαπώ τα βιβλία μου,
γιατί… αγαπώ το βιβλίο.
Πολύ συχνά λέω στους
μαθητές μου ότι μόνο με το βιβλίο θα σώσουν την αξιοπρέπεια της συνείδησής τους.
Πολιορκούμενοι στενά
από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας,
σε μια εποχή πολιτικά σκοτεινή, ηθικά
υποβαθμισμένη, νεκρή ως προς τη φαντασία και τ’ όνειρο, με έναν
παρεκκλίνοντα πολιτισμό που δεν εγγυάται το αύριο, σ’ έναν κόσμο χαώδη όπου η μετριότητα ανακηρύσσεται
νικητής, μόνη ελπίδα και σανίδα
σωτηρίας μένει το βιβλίο.
Δεν μπορεί να αρκούνται
στο ότι γεννήθηκαν άνθρωποι –
πρέπει να γίνουν Άνθρωποι. Να ξεχωρίσουν
το ανθρώπινο από το ζωώδες, τη νόηση από
το ένστικτο, το δίκαιο από το άδικο, το καλό από το κακό, το όμορφο από το άσχημο.
Αν υπάρχει μια
ελπίδα να σωθεί αυτός ο κόσμος, αυτή είναι η Ομορφιά. Υποκειμενικό, βέβαια, τι είναι για τον καθένα ομορφιά, θα αντέλεγε κάποιος. Μα, γι’ αυτό χρειαζόμαστε το βιβλίο… Για να
ορίσουμε, να προσδιορίσουμε και να
υιοθετήσουμε την Ομορφιά.
Αυτή του πνεύματος και της ψυχής.
Αυτή που καθρεφτίζεται στο βλέμμα του ανθρώπου και τον κάνει
Όμορφο Άνθρωπο.
Προσπαθώ εναγωνίως να τους μεταδώσω την ηδονή του διαβάσματος. Ξεκινήστε με την όσφρηση, τους λέω. Η μυρωδιά του βιβλίου
- το κάθε βιβλίο έχει το δικό του
προσωπικό άρωμα – μύρο απ’ την ψυχή
του συγγραφέα του, που χύνεται να ποτίσει κάθε μόριο της ψυχής του
αναγνώστη.
Περάστε στην αφή. Τι ηδονή το
σκίσιμο των κολλημένων σελίδων, το τσάκισμα (μικρό και με προσοχή) της σελίδας, μια σημείωση που γράψατε κάπου, ένα
ξεραμένο λουλουδάκι που βάλατε μέσα του.
Το βιβλίο το
κρατάς στα χέρια σου, χαϊδεύεις το εξώφυλλό του, γέρνει στο στήθος σου,
όταν σε παίρνει ο ύπνος αγκαλιά μ’ αυτό, κάπου υπάρχει μια μουτζούρα δική σου, γιατί … ένα βιβλίο
που δεν το σημείωσε κάποιος, που
δεν έγραψε κάτι πάνω του, δεν το
ερωτεύτηκε.
Ακολουθήστε την όραση. Το χάζεμα στα
ράφια των βιβλιοπωλείων, η εικόνα του εξωφύλλου, το χρώμα του που μπορεί να σου κάνει
εκείνο το μαγικό κλικ, το
οπισθόφυλλο με το βιογραφικό του συγγραφέα του,
η γρήγορη ανάγνωση κάποιων τυχαίων αποσπασμάτων του και η
ονειροπόληση κοιτώντας το κενό, ειδικά
όταν συνειδητοποιείς ότι τελείωσε
και θέλεις να κρατήσεις λίγο
ακόμα την επαφή μαζί του, πριν αποχωριστείτε, κρατώντας βέβαια για πάντα
ένα δεσμό πνευματικό.
Απολαύστε τη «σοφία της μοναξιάς» που λέει
κι ο ποιητής. Διαβάζω πάντα μόνη,
με όλη την προσοχή μου στραμμένη, απερίσπαστη να μπω
σ’ έναν νέο κόσμο.
Διαβάζω αργά – κάποιες φορές μια σελίδα απαιτεί δύο και τρεις
φορές την ανάγνωση (α, είναι
απαιτητικές κάποιες σκέψεις του
συγγραφέα μου κι εγώ ποτέ δεν τους χαλώ χατίρι). Άλλοτε μένω σε μια
σελίδα και αφήνομαι στην ονειροπόληση. Διαβάζω κι ανάμεσα στις γραμμές ή πίσω απ’ αυτές, γιατί εκεί κρύβεται πολλές φορές η ουσία. Εξάλλου, αυτό σημαίνει ενεργός αναγνώστης. παίρνω κι
εγώ το πηδάλιο του πλοίου και οδηγώ. Συνοδοιπορώ και δε βιάζομαι να τελειώσει
το ταξίδι, γιατί σημασία έχει
το «ταξίδι» κι όχι που θα πάμε.
Κι αυτή είναι η Δημοκρατία των
Γραμμάτων. Διαλέγεις το βιβλίο που θέλεις, ξεκινάς ή σταματάς την ανάγνωσή του
όποτε θέλεις. Παλιότερα αισθανόμουν υποχρεωμένη να τελειώσω ένα βιβλίο, ακόμα κι αν δεν μου
άρεσε (νεανικοί ψυχαναγκασμοί).
Τώρα, αν δε μ’ αρέσει, το αφήνω. Μπορεί αργότερα να του δώσω μια
δεύτερη ευκαιρία, μπορεί κι όχι.
Η σχέση με το βιβλίο είναι ερωτική και τον έρωτα δεν χωρά καταναγκασμός. Ερωτική σχέση αποκτάς και με το συγγραφέα του. ένας παιδαγωγικός έρωτας από τον
οποίο προκύπτει γέννηση μιας νέας ιδέας, αφού ο λόγος του βιβλίου και του γράφοντος γονιμοποιεί
τη σκέψη σου. Γέννηση μιας νέας
θέασης του κόσμου εντός μας κι εκτός
μας. Εν τέλει, γέννηση ενός νέου
ανθρώπου που ξέρει να κρίνει, να
συγκρίνει, να αποδέχεται ή να
απορρίπτει. Σε μια εποχή Δημοκρατίας των
αγραμμάτων, πόσο ανάγκη έχουμε
τον κριτικό λόγο που χαρίζει το βιβλίο.
Άφησα τελευταία την αίσθηση της ακοής. Ακούστε το λόγο του ήρωα, τον ψίθυρο της ανάσας του, το γέλιο του και το λυγμό
του. Αυτά είναι τα στοιχεία όλων των ανθρώπων.
Κλέψτε… Ναι, σας προτρέπω – λέω
στους μαθητές μου – να κλέψετε την
ωραία φράση, τη μαγική λέξη, τους ακροβατισμούς μιας πρότασης – όχι για να γίνετε
λογοκλόποι, αλλά για να γίνετε
Άνθρωποι με Λόγο. Για να εκφράζετε τον
έρωτά σας, το χαμόγελό σας, το δάκρυ σας με Ομορφιά. Αν θυμηθείτε ποιος είπε αυτό που λέτε, πείτε το. Αν όχι, μου φαίνεται, ότι ο συγγραφέας δε θα σας κρατήσει κακία.
Λένε
ότι τα βιβλία σε
ταξιδεύουν – σε εποχές, τόπους,
κοινωνίες. Προτείνω να κάνετε ένα
ταξίδι διαφορετικό. Σταθείτε
μπροστά στη βιβλιοθήκη σας. Δείτε
τα βιβλία που φιλοξενεί στα ράφια
της. Είναι σα να ταξιδεύετε στη ζωή σας….
*H Ελένη Πλακίδα είναι φιλόλογος
