Της Δώρας Κυριαζή*
Μάιος του ΄68. Γαλλία, εξέγερση.
Ένας κοινωνικός ξεσηκωμός, μια τεράστια συλλογική εμπειρία ελευθερίας, που, ό,τι κι αν κάνουμε, ό,τι κι αν πούμε, όμοια της δεν προέκυψε ξανά για ολόκληρη πεντηκονταετία.
Η δεκαετία του ΄60 χαρακτηρίστηκε από αλλαγές στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, αντιπολεμικές διαδηλώσεις για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τα «παιδιά των λουλουδιών», την ελευθερία της έκφρασης, την ποπ μουσική της δυτικής ακτής, τη free jazz και το νουβό ρομάν, τη νουβέλ Βαγκ και τις μίνι φούστες.
Ο Μάης του ΄68 ήρθε σαν ένα θριαμβευτικό φινάλε.
«Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα»
Η γενιά που πρωτοστάτησε, γενιά των 20-30 χρονών τότε, δεν γνώρισε πόλεμο και ο Μάης τους, διευρυμένος σε 6 βδομάδες, είναι ό,τι σημαντικότερο συνέβη στη συλλογική τους ζωή, παρόλο που η Ιστορία δεν σταμάτησε εκεί.
Εκατομμύρια φοιτητών - μαθητών και απεργών - εργατών, εμφορούμενων από χαρά και ενθουσιασμό, συμμετείχαν σε μια πρωτόγνωρης κλίμακας εξέγερση, με πρωτοφανέρωτη αλληλεγγύη στις πορείες και στις διαδηλώσεις, που επηρέασε καταλυτικά και όσο καμία άλλη, τις ζωές εκατομμυρίων πολιτών επιταχύνοντας τις εξελίξεις και τις αλλαγές στης οικονομία, της κοινωνία και του πολιτισμό, αναίμακτα σχεδόν.
Στη Γαλλία, σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., την Πολωνία, τη Βραζιλία, το Μεξικό, την Ιταλία και τη Γερμανία, ακόμα και η βία ήταν υπό έλεγχο αφού ο Πρωθυπουργός Ζορζ Πομπιντού και ο αστυνομικός διοικητής προσπάθησαν και απέφυγαν οποιοδήποτε παραστράτημα που θα μετέτρεπε την εξέγερση σε αιματηρή σύγκρουση.
Ο Μάης του '68 υπήρξε ο θρίαμβος της νεολαίας απέναντι στην εξουσία και στον συντηρητισμό, των εργατών απέναντι στην αυταρχική διοίκηση των εργοστασίων, των απεργών ενάντια στα συνδικάτα.
Σύμφωνα με τον Μορίς Κλαβέλ, ο Μάης ήταν μια "έκρηξη ζωής", ένα κίνημα πολιτιστικής απελευθέρωσης, ήταν η αναζήτηση του διαλόγου, η επιβεβαίωση μιας κοινωνίας που εννοεί να βρίσκεται απέναντι σ' ένα απολυταρχικό Κράτος.
Είναι η γαλλική, και συνεπώς ξεχωριστή, εκδοχή μιας πολιτιστικής επανάστασης με αρχηγούς τους Ζαν-Λικ Γκοντάρ, Κλοντ Σιμόν και Μαργκερίτ Ντιράς, τον Πάμπλο Πικάσο και Λουί Αραγκόν, τον Πιερ Καρντέν και Αντρέ Κουρέζ, τον Ζαν Ρενουάρ και Φρανσουά Τριφό, που για πρώτη και μοναδική φορά στην ιστορία ματαιώνουν το Φεστιβάλ Καννών.
Είναι ένας αγώνας που, παραδόξως, αδιαφόρησε για την εξουσία. Οι εμψυχωτές της εξέγερσης των φοιτητών, Αλέν Ζεσμάρ, Ζακ Σοβαζό , Ντανιέλ Κον- Μπεντίτ και πλήθος άλλων, επαναστάτες του χτες, δεν είναι οι πολιτικοί του σήμερα. Ελάχιστοι απ΄αυτούς έκαναν καριέρα στην πολιτική. Η γενιά του '68 τάχθηκε στο πλευρό των επιχειρήσεων, της κοινωνίας και της κουλτούρας .
Tα κέρδη της εξέγερσης πολλά και σε όλα τα επίπεδα:
Εξήντα νέα Πανεπιστήμια και εκσυγχρονισμός στο πρόγραμμα σπουδών.
40ωρο την εβδομάδα, σύνταξη στα 60, λιγότερες εισφορές και δημοκρατικό μοντέλο διοίκησης των εργοστασίων.
Τεράστια ποιοτική αλλαγή στην καθημερινότητα των ανθρώπων, στη χειραφέτηση της γυναίκας, στην αυτοδιάθεση της σεξουαλικότητας.
Άνοιγμα της κοινωνίας, που έμαθε να μιλά και να είναι ο εαυτός της κάνοντας πράξη το σλόγκαν «μιλάτε στους γείτονές σας».
"Έτρεχα μέχρι που μου κοβόταν η ανάσα, ούρλιαζα, μιλούσα ακατάπαυστα, ονειρευόμουν συνεχώς, κοιμόμουν ελάχιστα, ερωτευόμουν με πάθος και πίστευα ότι ο αλλόκοτος ίσκιος μου συμμετείχε στα γεγονότα, ενώ εγώ ακολουθούσα το ρεύμα όπως όλοι οι άλλοι. Δεν νοσταλγώ τίποτα, δεν λυπάμαι για τίποτα, δεν πικραίνομαι για τίποτα. Έμαθα πολλά, πολλές φορές ενάντια στον εαυτό μου", λέει χαρακτηριστικά ο εκ των πρωταγωνιστών Σερζ Ζουλί, που για 33 χρόνια διηύθυνε την διάσημη ανά τον κόσμο καθημερινή εφημερίδα Liberation.
«Το 1789 πήραμε τη Βαστίλη, το 1968 πήραμε το Λόγο»
*Η Δώρα Κυριαζή είναι καθηγήτρια Φυσικής
