Της Ηλιοστάλακτης Θούα *
Ιάπωνες δημιουργοί έχουν κατακτήσει το δυτικό κοινό τα τελευταία χρόνια με έργα μεγάλης απήχησης, αποσπώντας βραβεία σε διεθνούς αναγνώρισης διαγωνισμούς, φέρνοντάς μας σε επαφή με τον πολιτισμό τους και προτείνοντας μια διαφορετική ερμηνευτική ματιά του δικού μας πολιτισμού.
Μέσα από τα έργα τους κατορθώνουν να μιλήσουν για την καθημερινότητα του ανθρώπου στον δυτικό κόσμο με μια ιδιότυπη ευαισθησία και σε βάθος το οποίο δεν συναντάμε συχνά σε έργα αντίστοιχης ευρείας απήχησης δυτικών καλλιτεχνών. Με πολύ λιτό σενάριο, με λυρική μουσική επένδυση ή απλά με βουβές ποιητικές εικόνες, αγγίζουν το συναίσθημα και αναλύουν σε σπάνιο βάθος τους ήρωές τους, οι οποίοι είναι άνθρωποι απλοί που παρουσιάζονται σε στιγμές της καθημερινής ζωής τους.
Πρόκειται για έργα Ιαπώνων δημιουργών που έχουν κατακτήσει τον δυτικό κόσμο: Μέγα βραβείο στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 60ου Φεστιβάλ Καννών για την ταινία «Πληγωμένο Δάσος» της Ναόμι Καβάσε, Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων στο Χαγιάο Μιγιαζάκι ,δημιουργό του «Ταξιδιού στην Χώρα των Θαυμάτων» και του «Κινούμενου Κάστρου» κ.α. Η «αλεξιθυμία» της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από μηχανιστικό τρόπο αντίληψης των συναισθημάτων («Δεν κάνω λάθος. Ο πάγος είναι κρύος, τα τριαντάφυλλα κόκκινα. Είμαι ερωτευμένη», στο «Σπούτνικ Αγαπημένη» του Χαρούκι Μουρακάμι), δυσκολία στην κατανόηση και εκφορά τους, υπερτροφία της λογικής, αίσθηση ασημαντότητας και συναισθηματικό κενό, εξωθεί σε μια σουρεαλιστική σύλληψη των φορτισμένων καταστάσεων.
Η βουβότητα του εσωτερικού κόσμου και η επακόλουθη μοναξιά βυθίζουν σε άφατο πόνο τους ήρωες, οι οποίοι βρίσκουν την δύναμη να παραμερίζουν τα συναισθήματά τους, να συνεχίζουν να ανταποκρίνονται στον ρόλο τους, να θέτουν στόχους, να καταφεύγουν σε μαγικές πηγές δύναμης και, στο πλαίσιο μιας απαιτητικής καθημερινότητας, να ισορροπούν συνεχώς στα άκρα.
Η οπτική του αφηγητή είναι διακριτική, ευγενική, δεν «αγγίζει» τους ήρωές του, δεν τους κρίνει, δεν τονίζει ούτε κρύβει τις πτυχές τους.
Εγωιστές, ωραιοπαθείς και δυσμορφοβικοί, εκμεταλλευτές όσο και δοτικοί, απλοί και πολύπτυχοι, δίνουν μια τυφλή μάχη με την καθημερινότητα. Η οπτική των Ιαπώνων δημιουργών φαίνεται να προσθέτει στην θεώρηση της μοναχικότητας του ανθρώπου καθώς τα έργα τους αποδίδουν το υπαρξιακό κενό, σε αντίθεση όμως με αντίστοιχα έργα δυτικών σύγχρονων καλλιτεχνών, δεν αρνούνται να αφήσουν την λύση να φανεί. Μέσα στην απόγνωση των ηρώων η ροή της ιστορίας αρκεί για να υποδείξει ότι η απόλυτη μοναξιά δεν είναι ανίκητη. Ισχυροί δεσμοί δημιουργούνται ανάμεσα στους ανθρώπους πίσω από τις λέξεις και τους ρόλους, απλώς με το πέρασμα του χρόνου. Η επικοινωνία είναι βαθιά και αναπόφευκτη για τους ήρωες, ακόμα κι αν αυτοί επιμένουν να μένουν μόνοι στο πένθος τους, στην προσωπική τους αίσθηση αναξιότητας ή απλά στον αγώνα της καθημερινής επιβίωσης. Και τότε για λίγες στιγμές, η ζωή αναδεικνύεται λυρικά όμορφη, αφήνοντας τον θεατή συγκινημένο.
*Η Ηλιοστάλακτη Θούα είναι Νομικός
