Της Αννίτας
Πατσουράκη*
Ο Ηλίας Πασσίσης (Μεσολόγγι 1944 – Αθήνα 2002) υπήρξε
πολυδιάστατος δημιουργός που κατόρθωσε
με αυθεντική έκφραση και χωρίς τυποποίηση να υλοποιήσει το όραμά του με απόλυτα προσωπικό ύφος σε εγχείρημα σπάνιο στην εποχή της καταναλωτικής τέχνης και κοινωνίας.
«Με λογισμό και μ’ όνειρο» όπως αναφέρει ο εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός, ο Ηλίας Πασσίσης καταγράφει ρεαλιστικά με δυνατότητα φωτογραφικής απόδοσης την ποιητική έκφραση συναισθημάτων και ονείρων. Σύμφωνα με τον ίδιο: «Η εικόνα είναι η αφορμή για τη βαθύτερη σκέψη και στοχασμό του θεατή».
Με πνεύμα ελεύθερο και πηγαίο
ταλέντο απέδωσε ένα κράμα από
μνήμες και εικόνες αυτόνομες.
Τα τοπία του είναι τα βιωμένα «φυσικά τοπία της ζωής του», ερημικά και
απρόσωπα σε μια αμφιλεγόμενη αισιοδοξία. Το φυσικό τοπίο παραπέμπει στη
φυσιογνωμία της γης στη γενέτειρα πατρίδα του, επίπεδη, άγονη, μελαγχολική, με έντονη δόση μοναξιάς αλλά με βαθιά εσωτερικότητα που σ’ αφήνει να διαλογισθείς και να περιμένεις.
Απόψεις μυστηριώδεις και
αποκαλυπτικές, τοπία θαλασσινά ή σεληνιακά, αχανή, χωρίς ορίζοντα πηγάζουν από
την εσωτερική ενόρμηση του δημιουργού
τους, ακολουθούν τα βάθη του είναι
του και μας δημιουργούν αισθήματα αβεβαιότητας, σιωπής και κενού.
Η ανθρώπινη ύπαρξη απουσιάζει. Δεν έχει λόγο παρουσίας γιατί υπονοείται μέσα από τα κατασκευασμά της, μέσα από τα οικοδομήματα.
Η αναφορά στην ανθρώπινη παρουσία είναι πάντα έμμεση, το ανθρώπινο στοιχείο σαν
φιγούρα – μορφή μας έχει εγκαταλείψει.
Η τεχνική του έγκειται στην τυπική
χρήση του λαδιού που κατορθώνει με μαεστρία να το αποδίδει επίπεδο, πλακάτο,
χωρίς εξάρσεις ή υπερβολές.
Με απόλυτη πιστότητα και ψυχρό ρεαλισμό, εκφράζεται μέσα από μια νατουραλιστική πραγματικότητα και καταφέρνει να ξεπερνά τα όρια της στείρας φωτογραφικής εκτύπωσης.
Η χρήση του σχεδίου τον βοηθά σ’ αυτή την απόδοση. Ακριβές, συγκεκριμένο, μελετημένο στα παραδοσιακά
πρότυπα των πλαστικών αξιών και
ζωγραφικής, ενισχυμένο στη φόρμα και στο χρώμα,
περικλείει με πιστότητα αντικείμενα και αρχιτεκτονήματα προσδίδοντάς
τους απόλυτη αναγνωρισιμότητα.
Τα χρώματα διακυμαίνονται με
ευαισθησία και αμυδρή μελαγχολία σε
όλους τους τόνους, τις αποχρώσεις και συμφωνίες.
Διαχωρισμένα σε έντονα – καθαρά και
σε ήπια – ψυχρά αντικατοπτρίζουν
συμβολικά τα όνειρά μας, τις προσδοκίες και τις ελπίδες μας. «Τα έντονα χρώματα συμβολίζουν τα ανεκπλήρωτα όνειρά μας, τις προσδοκίες μας πριν
χαθούν τα όνειρα, τα ψυχρά γκρίζα σε τόνους του μπλε και της ώχρας είναι η ελπίδα. Οι απαλοί τόνοι είναι η κατάληξη μιας
ανεπιτυχούς ενέργειας», μεταφράζει ο Ηλίας Πασσίσης στο προσωπικό του εικαστικό λεξιλόγιο.
Το παιχνίδισμα μεταξύ φωτός και σκιάς χαρακτηρίζεται από τις έντονα ισορροπημένες φωτοσκιάσεις που αφήνουν να διακρίνονται μέσα στη σκιά, τα αντικείμενα ή οι υπαινιγμοί τους καθιστώντας τα άξια παρατήρησης και περισυλλογής. Μέσα από μια υποκειμενική ατμοσφαιρική ενότητα υποδηλώνεται το ασυνήθιστο
μέσω του συνηθισμένου.
Με πρότυπο τις μακρινές παιδικές μνήμες αναγράφεται η εσωτερική πραγματικότητα του δημιουργού διαμορφωμένη σ’ ένα ζωγραφικό ιλουζιουνισμό. Η
οπτική μεταμόρφωση προβάλλει
το αναπάντεχο, το μυστηριώδες, το άγνωστο και το έκδηλο ταυτόχρονα.
Μας οδηγεί σ’ ένα κόσμο γνώριμο και μη, που κατορθώνει να συγκινεί, να ευαισθητοποιεί, να προκαλεί και να
αποκαλύπτει τις αθέατες μυστικές οδούς
της ψυχής μας σ’ ένα
ταξίδι αναμνήσεων και χρωμάτων.
*Η Αννίτα
Πατσουράκη είναι Ιστορικός Τέχνης
