Του Κωνσταντίνου Σταμάτη *
Ο Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και ίσως τη σημαντικότερη μορφή του Μεσολογγίου, καθώς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις κατά τη διάρκεια των πολιορκιών της πόλης.
Παρόλα αυτά, ο χαρισματικός Αρχηγός των οπλοφόρων Μεσολογγιτών πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας. Εκτός του νεαρού της ηλικίας του, κυρίως η αντιδικία του με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στάθηκε τροχοπέδη στην αναγνώρισή του.
Ο Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας γεννήθηκε το 1798 στο Μεσολόγγι. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, είχε λάβει σημαντική μόρφωση, καθώς φοίτησε στην Παλαμαία Ακαδημία, χαρακτηριζόταν δε από ευγλωττία και ευστροφία.
Με το ξέσπασμα της Επανάστασης στις 20 Μαΐου του 1821, ο Ραζή-Κότσικας μόλις είκοσι τριών ετών, με συναίνεση σύσσωμης της πόλης, ορίστηκε αρχηγός των «Εντοπίων Αρμάτων», πράξη που θα δικαιωθεί από την εξέλιξη της ιστορίας στο έπακρο.
Τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν θα αναδείξουν τα ηγετικά του προσόντα αλλά και έναν γνήσιο πατριώτη που θα θυσιάσει τα πάντα για την ελευθερία αφού διέθεσε ανιδιοτελώς και απλόχερα την περιουσία του στο Μεσολόγγι και στο τέλος την ίδια του τη ζωή.
Η δράση του Ραζή-Κότσικα ξεκινά με τη συμμετοχή του Μεσολογγίου στην Επανάσταση, αναλαμβάνοντας την οχύρωση της πόλης, των νησίδων γύρω από αυτή, ως κύριος εμπνευστής της κατασκευής του τείχους.
Παρόλα αυτά ο Μαυροκορδάτος «ξέχασε» να αναφέρει σε επιστολή του προς τον Δημήτριο Υψηλάντη τη συμβολή του Οπλαρχηγού των Μεσολογγιτών στην κατασκευή του «λασποτειχιού», όπως ειρωνικά το ονόμαζαν οι ακόλουθοί του.
Αντιλαμβάνεται κανείς την προφανή απόσταση που υπήρξε εξαρχής μεταξύ των δύο ανδρών. Μάλιστα, ο Μαυροκορδάτος θα αποκαλέσει το σχέδιο της οχύρωσης της πόλης «μωρόν και ανόητον». Ωστόσο, ο διορατικός Μεσολογγίτης οπλαρχηγός θα επιμείνει και στο τέλος θα δικαιωθεί με την επιτυχημένη κατάληξη της Α΄ Πολιορκίας.
Ο Ραζή-Κότσικας συμμετέχει και στη Β΄ Πολιορκία του Μεσολογγίου, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία για τη σύνταξη κανονισμού εσωτερικής υπηρεσίας στρατού και ηγούμενος της ντάπιας του Φραγκλίνου ή Τερίμπιλε. Μέχρι τέλους αγωνίζεται για τη σωτηρία της πόλης. συμμετέχει στις συζητήσεις με τον Ιμπραήμ και δίδει την τελική απάντηση ότι «η Φρουρά θα πολεμήσει μέχρις εσχάτων».
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του ήταν αυτά που καθόρισαν την ηρωική του ανέλιξη. Έθεσε το συμφέρον του Μεσολογγίου πάνω από την προσωπική του δόξα. Το ταπεινό του φρόνημα καταδεικνύεται από την περιφρόνησή του στους βαθμούς και στα αξιώματα της διοίκησης. Παρά ταύτα, οι ηγετικές του ικανότητες ήταν αδιαφιλονίκητες. Διαχειρίστηκε με σύνεση και διπλωματία τα γεγονότα κατά τη διάρκεια των πολιορκιών. Ενέπνευσε, παρά το νεαρό της ηλικίας του, κύρος και εμπιστοσύνη. Η προσφορά της περιουσίας του στο πολιορκημένο Μεσολόγγι και η θυσία της ζωής του αποτελούν απόρροια της υπέρμετρης φιλοπατρίας και ανυστεροβουλίας του.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του αποτελεί αναμφίβολα η δικαιοσύνη απέναντι στους συναγωνιστές του αφού ευθύς ως ανέλαβε στρατηγός, ζήτησε με επιστολή του προς τη Διοίκηση του Ναυπλίου την προαγωγή συμπολεμιστών του.
Η γενναιότητά του σκιαγραφείται μέσα από πολλά ανδραγαθήματα εφόδων στο εχθρικό στρατόπεδο. Η διορατικότητά του βοήθησε σε αρκετές περιπτώσεις στην καλύτερη υπεράσπιση της πόλης, όπως η επιλογή της οχύρωσης των μικρών νησίδων που βρίσκονται στη λιμνοθάλασσα γύρω από την πόλη.
Στην ανάδειξη όλων των πτυχών της προσωπικότητας του Ραζή-Κότσικα σημαντικό ρόλο έπαιξε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε και έδρασε.
Μετά από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς στον τουρκικό ζυγό, το αφυπνιστικό κήρυγμα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και του Ρήγα Φεραίου και ο επαναστατικός αέρας που πήγαζε από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό, είχαν δημιουργήσει πλέον τις συνθήκες για την Ελληνική Επανάσταση. Στο Μεσολόγγι οι ζυμώσεις που θα οδηγούσαν σε ένα επαναστατικό κίνημα για την ελευθερία είχαν ξεκινήσει ήδη πολύ νωρίτερα με τα Ορλωφικά.
Έτσι, το ξέσπασμα της Επανάστασης την άνοιξη του ΄21 βρήκε τους Μεσολογγίτες και τον Ραζή-Κότσικα ιδανικούς εκφραστές του επαναστατικού πνεύματος και της ιδέας της ελευθερίας του Έθνους.
Οι μοναδικές και ανεπανάληπτες περιστάσεις της εποχής εκείνης σε συνδυασμό με τον ξεχωριστό χαρακτήρα και τη χαρισματική προσωπικότητα του Αθανάσιου Ραζή-Κότσικα, συντέλεσαν στην ανάδειξή του ως μιας από τις σημαντικότερες ηρωικές μορφές που έζησαν και θυσιάστηκαν στη μαρτυρική πόλη.
*Ο Κωνσταντίνος Σταμάτης είναι φοιτητήςτου Χημικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το κείμενο γράφτηκε και βραβεύτηκε σε διαγωνισμό
όταν ο Κ.Σ ήταν μαθητής του Λυκείου Μεσολογγίου
Το κείμενο γράφτηκε και βραβεύτηκε σε διαγωνισμό
όταν ο Κ.Σ ήταν μαθητής του Λυκείου Μεσολογγίου
