Του Βαγγέλη Σακέλιου*
Ήταν λίγο πριν τα Χριστούγεννα όταν πολύτιμος και γενναιόδωρος φίλος μού χάρισε μία βαρύτιμη έκδοση του Μουσείου Μπενάκη, ήγουν ένα μνημειώδες λεύκωμα αφιερωμένο στην φωτογράφο της Κατοχής και της απελευθέρωσης, την Βούλα Παπαϊωάννου. Ένα ογκώδες
πανόδετο πόνημα 646 σελίδων, ύμνος στη ζωή και τον άνθρωπο μέσα σε χρόνους δίσεκτους, τοπία πέτρινα, γιατί αυτό ήταν η Βούλα Παπαϊωάννου, ο
καθρέφτης μιας Ελλάδας που επέζησε, μιας πατρίδας που χάθηκε.
Ήταν η ευαίσθητη εκείνη ματιά που μαζί με τον Μελεντζή, τον Τλούπα και τον δικό μας, απ’ την Κυψέλη Άρτας, Κώστα Μπαλάφα απαθανάτησαν με μαγεία σε ασπρόμαυρο φόντο την περιπέτεια μιας ολόκληρης γενιάς, λίγο πριν, λίγο μετά τον μεγάλο πόλεμο.
Ήταν η ευαίσθητη εκείνη ματιά που μαζί με τον Μελεντζή, τον Τλούπα και τον δικό μας, απ’ την Κυψέλη Άρτας, Κώστα Μπαλάφα απαθανάτησαν με μαγεία σε ασπρόμαυρο φόντο την περιπέτεια μιας ολόκληρης γενιάς, λίγο πριν, λίγο μετά τον μεγάλο πόλεμο.
Ήταν ένα σεργιάνισμα ψυχής σε έρημους τόπους, σε γκρεμισμένα σχολειά, σε παράγκες εγχώριων προσφύγων, στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, σε ηττημένα σώματα του εμφυλίου, σε συσσίτια μαθητών, σε φιλήσυχα ελληνικά τοπία. Ένα παζλ ανθρώπων γυμνών σε άνυδρους τόπους, όταν
οι απαντωχές λιγόστευαν και το αύριο αποζητούμενο γινόταν αβέβαιο.
Τις στιγμές αυτές τις αιχμαλώτισε η Παπαϊωάννου. Αφτιασίδωτες, ασπρόμαυρες, σχεδόν σπαρακτικές, φυλάκισαν μια Ελλάδα φτωχή μα και περήφανη, μια πατρίδα ηττημένη μα και ζωντανή, ένα σώμα γεμάτο πληγές που πάσχιζε να κλείσει.
Ήταν, εν τέλει, ένα οδοιπορικό μες στη ζωή, όταν η ζωή ήταν πολύτιμη και γι’
αυτό ευάλωτη, μόνιμα στριμωγμένη.
Μικρές και
μεγάλες πατρίδες, η ασπρόμαυρη αντί- Ελλάδα του Γραμματικάκη,
πικρές μνήμες ενός ξέπνοου οδοιπορικού στο χθες μέσα από το σήμερα.
Ιστορίες θάλλουσες, ποιήματα που κλαίνε, λέξεις που αγαπήσαμε σε μια πορεία – δοξαστικό για τον άνθρωπο και τις αρχέγονες αξίες του.
Ένα ψηφιδωτό γαλήνης στην ηπειρωτική και
νησιώτικη χώρα, τα σιωπηλά
μάρμαρα του Παρθενώνα, που
άγγιξε με χάρη και γοητεία ένας άλλος φακός, μιας άλλης μεγάλης κυρίας της φωτογραφίας της Έλλης Σουγιουλτζόγλου – Σεραϊδάρη, γνωστή σε
όλους μας ως Nelly’s.
Ένας ύμνος στην ομορφιά
του ανθρώπου. Ιδίως τότε,
που κάποια ιδανικά τα κλονίζει η απειλή της παραίτησης.
*Ο Β.Σ
είναι δικηγόρος στην Άρτα
