Της Ανδρονίκης Χρυσάφη*
Πέρασαν είκοσι χρόνια από τη στιγμή που ο Μεσολογγίτης
δικηγόρος Νίκος Κορδόσης αποφάσισε να διασώσει ένα κομμάτι ιστορικής μνήμης της
πόλης του, ίσως από τα πιο σημαντικά. Και, ιδίοις εξόδοις, αγόρασε, ανακαίνισε,
εμπλούτισε και επέστρεψε στην κοινωνία ένα από τα ελάχιστα προεπαναστατικά
κτίρια του Μεσολογγίου, το πατρογονικό σπίτι του εκλεγμένου αρχηγού της Φρουράς του Μεσολογγίου κατά την Έξοδο, Αθανασίου Ραζηκότσικα.
Σώζοντας το
σπίτι-ορόσημο από την κατάρρευση δημιούργησε αρχικά ένα μικρό ιστορικό
μουσείο, ενώ στην πραγματικότητα αναδύθηκε ένας νέος πόλος έλξης, που άλλαξε τη
φυσιογνωμία και τη δυναμική του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Η αρχική προσπάθεια μετεξελίχθηκε στο «Κέντρο Λόγου
και Τέχνης ΔΙΕΞΟΔΟΣ», και, λες και έριξες ένα βότσαλο στη λίμνη, οι κύκλοι
άρχισαν να διευρύνονται και να περιλαμβάνουν όλο και περισσότερα, όλο και
περισσότερους.
Οι περιοδικές εκθέσεις που συνόδευαν τη μόνιμη συλλογή του μουσείου θα ήταν, ίσως, αυτονόητες για έναν τέτοιο χώρο. Γρήγορα, όμως, ήρθαν παρουσιάσεις βιβλίων, συναυλίες, εκθέσεις φωτογραφίας, κοσμημάτων, διαλέξεις, εκδόσεις, μικρά επιστημονικά συμπόσια, ημερίδες προβληματισμού, λέσχη ανάγνωσης, κινηματογράφος, χορός, συνεργασίες με φορείς και πανεπιστήμια, μια πινακοθήκη, ένα υπέροχο μικρό πωλητήριο, έλκοντας πλέον κόσμο από όλη τη χώρα και το εξωτερικό, δώδεκα μήνες τον χρόνο. Ακολούθησε η προβολή σε εθνικά δίκτυα και ΜΜΕ, αλλά και στο εξωτερικό. Οι ιδιοκτήτες της «Διεξόδου» απόλαυσαν συγκινητικές δωρεές και επέστρεψαν ποικιλοτρόπως στην πόλη την ευγνωμοσύνη τους.
Οι περιοδικές εκθέσεις που συνόδευαν τη μόνιμη συλλογή του μουσείου θα ήταν, ίσως, αυτονόητες για έναν τέτοιο χώρο. Γρήγορα, όμως, ήρθαν παρουσιάσεις βιβλίων, συναυλίες, εκθέσεις φωτογραφίας, κοσμημάτων, διαλέξεις, εκδόσεις, μικρά επιστημονικά συμπόσια, ημερίδες προβληματισμού, λέσχη ανάγνωσης, κινηματογράφος, χορός, συνεργασίες με φορείς και πανεπιστήμια, μια πινακοθήκη, ένα υπέροχο μικρό πωλητήριο, έλκοντας πλέον κόσμο από όλη τη χώρα και το εξωτερικό, δώδεκα μήνες τον χρόνο. Ακολούθησε η προβολή σε εθνικά δίκτυα και ΜΜΕ, αλλά και στο εξωτερικό. Οι ιδιοκτήτες της «Διεξόδου» απόλαυσαν συγκινητικές δωρεές και επέστρεψαν ποικιλοτρόπως στην πόλη την ευγνωμοσύνη τους.
Κάθε χρόνο στη ΔΙΕΞΟΔΟ ανοίγουν οι γιορτές της «Εξόδου» και από εκεί περνούν
οι ανώτατοι θεσμοί, οι προσωπικότητες της τέχνης και του πνεύματος, οι χιλιάδες
των επισκεπτών.
Το όραμα των ιδρυτών της «Διεξόδου», όμως, δεν
σταματά. Τη δεύτερη δεκαετία απέκτησαν ένα ακόμα νεοκλασικό κτίριο στο κέντρο
της πόλης όπου στεγάστηκε η Πολιτιστική
Βιβλιοθήκη και τα Εικαστικά Εργαστήρια,
ενώ δημιούργησαν έναν ιδιαίτερο Ξενώνα Τέχνης για τη φιλοξενία των
καλεσμένων τους και επιλεγμένων επισκεπτών του Μεσολογγίου.
Τώρα, ξεκινώντας την τρίτη δεκαετία, τα μεγάλα βήματα
συνεχίζονται. Η «Διέξοδος» ετοιμάζει πυρετωδώς έναν ακόμα χώρο, που θα
ολοκληρώσει τη συνομιλία με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τής πόλης, θα φωτίζει
το αφήγημά της και θα ενισχύσει τις μνήμες: Το Μουσείο Άλατος, δίπλα στη λιμνοθάλασσα, το μοναδικό στη χώρα...
Τη φετινή χρονιά, η κεντρική διοργάνωση της «Διεξόδου»
υπήρξε για μια ακόμα φορά δυναμική και εξωστρεφής, φιλοξενώντας την έκθεση
γλυπτικής του Ομότιμου Καθηγητή της ΑΣΚΤ και ενός από τους μεγαλύτερους
σύγχρονους δημιουργούς, του Θόδωρου
Παπαγιάννη: «Μεσολόγγι / Πολυτεχνείο. Πορεία προς την ελευθερία».
Και η
«Διέξοδος» μεταμορφώθηκε σε μια σκηνή θεάτρου, όπου μια μεγάλη, πολυπληθής
πομπή που αποτελείται από 300 μικρές πήλινες μετωπικές φιγούρες ξεκινά από το
σκοτάδι και πορεύεται προς το φως, διατρέχοντας την κεντρική αίθουσα του 1ου
ορόφου. Την πομπή πλαισιώνουν υπερφυσικά γλυπτά‒τοτέμ, που φιλοτέχνησε ο
Παπαγιάννης από τα αποκαϊδια του Πολυτεχνείου (1993) και άλλα ανακυκλώσιμα
υλικά. Δυο μεγάλα ταψιά με ψωμί και αλάτι ‒διαχρονικά σύμβολα επιβίωσης και
συμφιλίωσης‒ συνοδεύουν τα ξόανα στις άλλες αίθουσες και συμπληρώνουν το
σκηνικό.
Ξαφνικά, η
γλυπτική του Παπαγιάννη, μέσα σε έναν χώρο με βαριά μνήμη και ιστορία, αποκτά
νέα διάσταση και περιεχόμενο. Ο ίδιος το καταθέτει:
Ούτε η
«Διέξοδος» είναι τυχαίος χώρος, ούτε το Μεσολόγγι. Ιερά πόλη την είπαν και όχι
τυχαία. Η ηρωική Έξοδος συντάραξε τον κόσμο. Είχα καθήκον και εγώ, παρότι δεν
είναι η πρώτη φορά που εξέθεσα τη δουλειά μου, να ανταποκριθώ στο κάλεσμα. Αυτή
τη φορά η προσπάθεια ήταν να γίνει κάτι πιο σημαντικό, όπως άλλωστε αξίζει αυτή
η θυσία.
Την έκθεση συμπληρώνουν πίνακες της συζύγου του
γλύπτη, ζωγράφου Σύνης Παπαγιάννη,
με θέμα το Μεσολόγγι και τη λιμνοθάλασσα.
Και μια μικρή λεπτομέρεια, από τη μοναδικότητα του
χώρου: Τα κλασικά πορτρέτα του 19ου και
του 20ού αιώνα με τις βαριές κορνίζες, από τη μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης
της «Διεξόδου», παρέμειναν στους τοίχους με τη σύμφωνη γνώμη του γλύπτη. Οι
αυστηρές φιγούρες τους αφέθηκαν να συνομιλήσουν ελεύθερα με τα μοντέρνα ξόανα,
τους θεούς και τους δαίμονες, τον πήλινο στρατό και τους συμβολισμούς…
Η έκθεση μας περιμένει έως τις 26 Μαΐου 2019. Ο Νίκος
Κορδόσης και η Δέσποινα Κανελλή, μαζί με τους ευγενέστατους επιμελητές του
χώρου, θα χαρούν να μας υποδεχτούν…
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: http://www.diexodos.com.gr/, αλλά μην
αμελήσετε μια ανοιξιάτικη βόλτα στο Μεσολόγγι.
* Η Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη είναι Ιστορικός -
Αρχαιολόγος.
